در این مقاله قصد داریم تا شما را با مفهومی آشنا کنیم که یکی از بنیادی‌ترین تعاریف بیتکوین است اما کمتر کسی در حال حاضر به آن توجه می‌کند.
به‌احتمال زیاد تا به الان با واژه UTXO مواجه شدید ولی درکی از چیستی آن ندارید. در ادامه قصد داریم تا توضیح کاملی از چیستی و چرایی UTXO خدمت شما همراهان عزیز ارائه دهیم.
UTXO که مخفف شده‌ی عبارت (Unspent Transaction Output) است در لغت به معنای "خروجی خرج نشده تراکنش" است که تعریف و ابداع این عبارت به زمان تولد بیتکوین برمی‌گردد. به بیان ساده هر UTXO مانند یک اسکناس و پول نقدی است که در دل خود مقداری مشخص بیتکوین جا داده است و نکته‌ی مهم اینجاست که هر کدام را فقط یک‌بار می‌توان خرج کرد؛ بنابراین هر تراکنش بیتکوین حداقل یک UTXO مصرف و حداقل یک UTXO جدید را تولید می‌کند. عبارت UTXO اصطلاحی کاملاً فنی می‌باشد و از کد شبکه‌ی بیتکوین استخراج شده است که همین عبارت به ظاهر پیچیده، تقریباً مهم‌ترین و کاربردی‌ترین مفهومی است برای کسانی که در جست‌وجوی جزئیات بیشتری از دنیای بیتکوین هستند.
اگر تا به اینجا گیج شده‌اید نگران نباشید، اجازه دهید تا با مثالی شما را با مفهوم UTXO بیشتر آشنا کنم. فرض کنید شما در کیف پول شخصی‌تان ۴ بیتکوین دارید و برای خرید ماشین مورد علاقه‌تان به‌صورت اینترنتی باید تراکنشی به میزان ۱٫۷۵ بیتکوین انجام دهید. شما قادر نیستید که ۱٫۷۵ بیتکوین را از ۴ بیتکوین خودتان کم کنید و ارسال کنید و سپس در کیف پول ۲٫۲۵ بیتکوین نگه دارید. در اصل شما ۴ بیتکوین را پرداخت می‌کنید و آدرس مقصد به‌عنوان مابقی هزینه‌ای که باید پرداخت شود که همان ۲٫۲۵ بیتکوین است را به آدرس اولیه یعنی همان کیف پول شما بر‌می‌گرداند. پس ببینید دقیقاً UTXO به مانند اسکناس‌ها عمل می‌کند و مشابه همین مثال در دنیای واقعی به این صورت است که شما اسکناسی ۵۰ هزار تومانی در جیب دارید و جهت خرید به سوپرمارکت می‌روید و مبلغ نهایی خرید شما ۲۵ هزار تومان می‌شود. شما نمی‌توانید اسکناس خود را نصف کنید و نصفش را به فروشنده دهید بلکه شما ۵۰ هزار تومان خود را پرداخت می‌کنید و ۲۵ هزار تومان از فروشنده به‌عنوان مابقی هزینه پرداختی، دریافت می‌کنید. ممکن است برای شما سؤالی پیش‌آمده باشد که در هنگام تراکنش‌های بیتکوین در کیف پول خودتان با چنین چیزی مواجه نشدید که کل موجودی را پرداخت کنید و مابقی هزینه موردنظر برای تراکنش به‌حساب شما برگشت داده شود. درسته، در حال حاضر با وجود کیف پول‌های جدید این اتفاقات تنها در پشت زمینه انجام می‌شود و ساختار اصلی شبکه کوین را تشکیل می‌دهد که اولین‌بار ساتوشی ناکاموتو برای جلوگیری از خرج دوباره (Double Spending) که امنیت شبکه را کاهش می‌دهد این کار را انجام داد؛ بنابراین هر UTXO یعنی مقدار بیتکوینی که پس از انجام یک تراکنش باقی‌مانده است. UTXOها به‌صورت مداوم در حال پردازش‌اند و مسئول شروع و پایان هر تراکنش هستند.
امیدوارم تا به اینجا به‌خوبی با مفهوم کلی UTXO آشنا شده باشید. برای جمع‌بندی مطالب تا به اینجای کار باید بدانیم:
1. زمانی که یک تراکنش تکمیل شد، هر UTXO یا خروجی خرج نشده، به داخل دیتابیس به‌عنوان ورودی بر می‌گردد که می‌تواند بعدا برای یک تراکنش جدید استفاده شود.
2. UTXOها مسئول شروع و پایان تراکنش‌ها هستند.
3. هر UTXO نمایانگر مقدار بیتکوینی است که بعد از تراکنش باقی مانده است.
تا به الان من برای درک بهتر شما از مفهوم UTXO آن را تشبیه به اسکناس و پول نقد کردم و مثالی زدم تا راحت آن را متوجه شوید. اما باید بگویم که گاهی اوقات این تشبیه درست نیست و تفاوت‌هایی بین UTXO و پول نقد وجود دارد که به بررسی آنها می‌پردازیم:
1. تفاوت اول کارمزد تراکنش یا همان Transaction Fee هست که در بلاک‌چین به ازای هر تراکنش، مقداری بیتکوین به‌عنوان کارمزد از مبلغ اصلی شما کاسته می‌شود که در پول نقد و خرید نقدی کالایی این اتفاق نمی‌افتد.
2. مورد بعدی ارزش ثابت پول نقد است. در مقابل بیتکوینی که در هر تراکنش خرج نشده باقی می‌ماند و به آدرس اولیه بازمی‌گردد ارزش ثابتی ندارد.
پس در عین شباهت بسیار بین پول نقد (Cash) و خروجی خرج نشده هر تراکنش (UTXO) ، تفاوت‌هایی نیز وجود دارد که حائز اهمیت هستند. حال بپردازیم به این نکته که UTXOها به چه علت آن‌قدر مهم هستند؟
-بررسی و ردیابی UTXOها یک راه بسیار خوب برای به‌دست‌آوردن اطلاعات در مورد فعالیت‌های آن‌چین است. یعنی سن، تعداد و اندازه UTXOهای منتقل شده در یک بلاک‌چین، سیگنال‌ها و آلارم‌های قانع‌کننده بسیاری را در اختیار عموم قرار می‌دهد که این سیگنال‌ها به تعدادی از معیارها و شاخص‌های اصلی آن‌چین تبدیل شده‌اند.
-ایجاد UTXOهای جدید می‌تواند موجب ایجاد نویزهای زیادی در شاخص‌هایی چون CDD و SOPR (در مقاله قبلی آموزش آن را ارائه دادیم) شود و دانستن مفهوم اصلی و آشنایی با UTXO برای تحلیلگران آن‌چین می‌تواند باعث شود تا با تغییرات تنظیمات معیارها و تنظیم آن سیگنال واقعی‌تری از فعالیت‌ها و تراکنش‌ها دریافت کنند.
بنابراین UTXO در عین ناشناختگی بین فعالان حال حاضر بازار، مفهومی بنیادین و بسیار کاربردی برای ردیابی و زیر نظر داشتن است که معیارهای اصلی زیادی باتوجه‌به این مفهوم ساخته و پرداخته شده‌اند. در این مقاله سعی داشتم تا با بیانی ساده چیستی و چرایی UTXO و کاربرد آن را توضیح دهم.
منابع مورد استفاده در این مقاله :
Academy.glassnode.com
Investopedia.com
Medium.com
Mihanblockchain.com
Arzdigital.com
برای مطالعه مطالب بیشتر از این نویسنده: توییتر / امیرمحمد جعفرزاده
